Asya’da İngiltere ve Rusya Karşı Karşıya

“Rus ayısının, tamahkâr pençelerini Pencdeh’e doğru uzattığına, Sarık Türkmenlerinin yurdunu ölümcül bir şekilde sarıp sarmalamanın tadını çıkardığına şüphe yoktur.”
 
İngilizlerin Büyük Oyun, Ruslarınsa Gölgeler Turnuvası olarak adlandırdığı Asya merkezli Rus-İngiliz rekabeti, 19. yüzyılda tüm Türkistan’ı kıskacına almıştı. Bu dönemde faaliyetlerine başlayan Afgan Sınır Komisyonu, İngiltere’nin Rusya’yı Türkistan’da kısıtlama çabalarından sadece biriydi. Bu kitabın yazarı Arthur Campbell Yate de 1884-1885 seneleri arasında bu komisyonda görev almış, memuriyeti sırasında İngiltere’nin Rusya’ya karşı faaliyetlerinin hem iştirakçisi hem de ilk elden tanığı olmuştu. Bir İngiliz asker ve diplomatının gözlemlerine dayanan bu kitap, sadece İngiltere ve Rusya’nın faaliyetlerine odaklanmakla kalmıyor, Türkmenler başta olmak üzere, bölgedeki halkların 19. yüzyılın son çeyreğindeki ahvaline de ışık tutuyor. 19. yüzyıl Türkistan coğrafyası uzmanı Dr. Resul Şahsi’nin Türkçeye kazandırdığı bu kitap, hem Afgan Sınır Komisyonu’nun harekât kaydı hem de neredeyse hiç bilmediğimiz bir bölgedeki gözlemleri ihtiva eden eşsiz bir seyahatname.