Mustafa Işkın Tercan tarafından kaleme alınan Karadeniz’in Tedibi: Tanzimat Sonrası Doğu Karadeniz’de Zorunlu Askerlik ve Toplumsal Dönüşüm (1834-1860) adlı eser, coğrafi konumu ve stratejik önemi nedeniyle Osmanlı Devleti döneminde idari ve askerî değişimlerin yaşandığı bir bölge olan Doğu Karadeniz’in 19. yüzyılda geçirdiği dönüşümler üzerine yoğunlaşır. Devletin merkezî otoriteyi pekiştirme çabaları, bu çabaların nasıl hayata geçirildiği ve bölge halkı üzerindeki etkileri detaylı bir şekilde incelenir. Doğu Karadeniz’de yaşayan Müslüman ahalinin yeni askerî yapıya dahil edilmeleri, bölgenin Anadolu Ordusu ve Tersâne-i Âmire arasında taksim edilmesi, kur’a ve gönüllü askerlik uygulamalarına geçiş süreci incelenen diğer konular arasındadır. Ayrıca eserde Osmanlı arşiv kayıtlarından hareketle Trabzon ve Canik sancaklarından kur’a yöntemiyle asker alımları, Gümüşhane ve Karahisar-i Şarkî sancaklarından Anadolu Ordusu ve Tersâne-i Âmire’ye yapılan alımları detaylandırılır. Lazistan sancağından yapılan asker alımları, başıbozuk asker temini gibi uygulamalar, asker kaçakları, Rusya'ya firarlar ve din değiştirme gibi problemlerin nasıl çözüldüğü de anlatılır.
Eser, 1851 tarihli asker alımı ve Osmanlı vatanseverliği yaratma projelerine de odaklanır. Bu dönemde devletin merkezi otoritesini pekiştirmek için uyguladığı politikalar ve bölgedeki etkileri analiz edilir. Asker alımları sırasında yaşanan güçlükler ve bunların üstesinden gelmek için geliştirilen çözüm önerileri, kitabın önemli vurgularından biridir. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde idari, askerî ve toplumsal dönüşümler üzerine yoğunlaşan eser, bölgenin Osmanlı dönemindeki tarihine ışık tutması ve akademik çevrelere detaylı bilgi sunması açısından önemli bir kaynaktır. Bu özelliğiyle dönemle ilgilenen okuyucular için değerli bir başvuru kaynağı olma niteliği taşımaktadır. |
