| XVIII. yüzyılın sonlarında, Hive, Buhara ve Hokand hanlıkları geniş Türkistan coğrafyasında kendi çıkar alanlarını yönetmek için amansız bir mücadele içerisindeydi. Hazar Denizi’nden Pamirler’e kadar uzanan bu geniş mücadele sahası pek çok önemli merkezi de içinde barındırıyordu. Türkistan’ın da başkenti olarak kabul edebileceğimiz Taşkent bu merkezlerden en dikkat çekicisiydi. Her hanlık kendi stratejik çıkarları doğrultusunda Taşkent’e sahip olmak istedi. Şehir sadece Buhara ve Hokand Hanlığı arasında yedi kez el değiştirmişti. Geniş surları, yüzlerce su kanalı ve bahçeleriyle Taşkent, Asya boyunca uzanan ticaret ağlarına hâkim tüccarlarıyla da diğer hanlıklardan farklıydı. Ancak XVIII. yüzyılın son çeyreğinde Türkistan coğrafyasında başlayan kaos, şehri bütünüyle sardı. Kargaşadan ve anarşiden uzak kalamayan Taşkent, güç ve iktidar savaşlarının merkezinde harabeye döndü. Şehrin surları yıkıldı, nüfus azaldı, üretim durdu, su kanalları ve tarım alanları kullanılamaz hâle geldi. Tam bu süreçte 1784 baharında Şehhantahur bölgesi yöneticisinin oğlu Yunus Hoca kendine sadık göçebe boylardan oluşan küçük bir askerî birlikle Taşkent önlerine geldi. Bozkırın karizmatik ve enerjik lider profiline uygun bir karakter olan Yunus Hoca, kısa sürede şehirdeki güç odaklarını birleştirdi ve şehirde müstakil istikrarlı bir idare kurdu. Mesut Karakulak’ın titizlikle hazırladığı Kilden Kale: Taşkent Hanlığı’nın Öyküsü (1784-1808) adlı çalışmada; Yunus Hoca’nın kurduğu Taşkent’te tesis ettiği yönetim mekanizmasından Rus Çarlığı’yla kurulan diplomatik ve ticari temaslara, Hokand Hanlığı’yla mücadelelerden Taşkent’in Ruslar tarafından işgaline kadar pek çok olaya değinilmekte ve Türkistan tarihinde müstesna bir yere sahip olan Taşkent Hanlığı’nın öyküsü okuyucuyla buluşmaktadır. |
