Kadim Türk boyları arasındaki rolleri sayesinde Anadolu’daki Karamanoğlu ve Akkoyunlu gibi Türk devletleri içerisinde de ön plana Avşarlar, günümüzde Şanlıurfa sınırları içerisinde bulunan Şanlı Avşar beldesine, Denizli’ye bağlı Acıpayam yakınlarındaki Avşar mahallesine, Amasya’da ve Muğla’nın Milas ilçesinde bulanan Avşar köylerine kadar Türkiye’nin doğusundan batısına ve güneyinden kuzeyine kadar pek çok yerleşim yerine isimlerini vermişlerdir. Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda ilerlemesi ve Avrupa içlerine kadar uzanan fetihlerine bağlı olarak Avşar boyuna mensup bazı topluluklar Balkanlara da yerleştirilmiştir. Dolayısıyla Avşar varlığının yayıldığı coğrafi alan genişlemiş ve buradaki bazı yerleşim yerlerine de Avşar adı verilmiştir. Osmanlı arşiv kayıtları sayesinde Balkanlardaki Avşar varlığının izi sürülebilmektedir.
İran’da 18. yüzyılın ilk yarısından itibaren başlayan Safevî inkırazı ve sonrasında başlayan Afgan istilası sırasında Nadir Şah gibi başarılı bir komutan çıkartan Avşarlar, vatan bildikleri toprakları işgalden kurtarıp iktidara sahip oldular. Mugan’da düzenlediği kurultayla İran tahtına oturan Nadir Şah Avşar, Hindistan’a düzenlediği ve muzaffer hâlde döndüğü seferle büyük hükümdar payesine erişmiş, ölümünden bir yıl önce Caferi ve Sünni mezhepleri arasındaki ihtilafı ortadan kaldırmak için Necef’te bir komisyonun toplanmasını sağlamış, komisyona katılan ulemanın ortak kararıyla ihtilaf çözüme kavuşturulmuştur. Ancak Osmanlı ulemasının alınan karara olumlu bakmaması ve Sultan I. Mahmud’un Nadir Şah’ın imzaladığı kararı kabul etmemesi, emperyalist Batılı devletlerin bölgeyi işgal için kullandıkları mezhep farklılığın ihtilafa dönüştürülmesi siyasetinin devamına sebep olmuştur. |
Yılmaz Karadeniz ve Özer Özocak editörlüğünde hazırlanan
Nadir Şah’ın Mirası: 16. Yüzyıldan Bugüne İran’da ve Türkiye’de Avşarlar isimli bu çalışmada Avşarların coğrafi dağılımları, Nadir Şah’ın askerî başarıları, Osmanlı-İran münasebetleri, Balkanlardaki Avşar yerleşimleri, İran’da ve Türkiye’de yaşayan Avşarların siyasi ve kültürel hayatları, günümüz İran topraklarında Nadir Şah algısı gibi konular üzerinde durulmaktadır.
