Balkanlar’daki milliyetçilik hareketlerinin canlanması Büyük Harp öncesi döneme tesadüf eder. İsyanların daha sistemli hale gelmesinde de milliyetçiliğin ve dış müdahalelerin önemli ölçüde etkisi vardır. Buna karşı dönemin ve bölgenin incelenmesinde tarihi kaynakların kullanımı bugün nispeten kısıtlıdır. Resmi evrak veya basına yansıyan olaylar dışında bir de bu süreci kurgulayan, örgütleyen komitacıların kaydettiği veriler mevcuttur. Balkan Araştırmaları dizisinin dördüncü kitabı, Mümin İsov ve Ergün Hasanoğlu’nun hazırladığı Osmanlı Avrupası’nda Bir Bölücülük Cereyanı kitabı Damyan Gruev, Hristo Tatarçev, Görçe Petrov, İvan Garvanov gibi İç Makedonya Edirne-Trakya İhtilal Örgütü’nün (VMORO) önde gelen isimlerinin ve Makedonya komitacılarının anılarını ihtiva ediyor. Bu anıların Türkçeye kazandırılmasıyla birlikte VMORO'nun ve Sofya'daki yurtdışı temsilciliğinin faaliyetleri, Bulgar askerlerinin Makedonya ve Edirne-Trakya'daki ihtilal hareketindeki rolü ve katılımı, VMOK ve Bulgar Eksarhlığı ile VMORO'nun ilişkileri, Makedonya Sorunu'na yönelik Bulgaristan Prensliği'ndeki resmî makamların ve toplumun tutumu, İlinden-Preobrajenie Ayaklanması'nın tertibi ve gerçekleştirilmesi gibi konularda araştırmacılar için önemli bir başvuru kaynağı olacaktır.
